Το παιδικό τραύμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα ευρύ φάσμα δυσμενών εμπειριών που μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Μπορεί να περιλαμβάνει την εμπειρία ή την παρακολούθηση σωματικής, συναισθηματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης, παραμέλησης, ή χωρισμού των γονέων, φυσικών καταστροφών και άλλων τραυματικών γεγονότων. Ενώ ορισμένα άτομα μπορεί να είναι ανθεκτικά και ικανά να ξεπεράσουν αυτές τις εμπειρίες, άλλα μπορεί να παλεύουν με τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του παιδικού τραύματος μέχρι και την ενηλικίωση.
Ο αντίκτυπος του παιδικού τραύματος στην ψυχική υγεία των ενηλίκων μπορεί να είναι σημαντικός, καθώς πολυάριθμες μελέτες συνδέουν τις τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία με μια σειρά από διαταραχές της ψυχικής υγείας. Οι καταστάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές κατάχρησης ουσιών. Επιπλέον, τα άτομα που έχουν βιώσει παιδικό τραύμα μπορεί να παλεύουν με χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία στο σχηματισμό και τη διατήρηση υγιών σχέσεων και προβλήματα εμπιστοσύνης και οικειότητας.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι επιπτώσεις του παιδικού τραύματος δεν είναι πάντα άμεσες και ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα αργότερα στη ζωή τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι τραυματικές εμπειρίες μπορούν να διαταράξουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου και μπορεί να έχουν βαθιά επίδραση στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα ανταποκρίνονται στο στρες και τις αντιξοότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα άτομα μπορεί να παλεύουν με συναισθήματα άγχους, κατάθλιψης και φόβου μέχρι και την ενήλικη ζωή τους.
Ενώ οι επιπτώσεις του παιδικού τραύματος μπορεί να είναι μακροχρόνιες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι μέσω της θεραπείας το άτομο θα είναι σε θέση να διαχειρίζεται καταστάσεις και να ανακτήσει την λειτουργικότητα στην ζωή του. Η αναζήτηση βοήθειας από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας και η δημιουργία ενός ισχυρού συστήματος υποστήριξης μπορεί να είναι αποτελεσματικοί τρόποι για τη διαχείριση των συμπτωμάτων των διαταραχών που σχετίζονται με το τραύμα και την ανακούφιση από τα δυσάρεστα συναισθήματα. Στις ακόλουθες ενότητες, θα διερευνήσουμε μερικούς από τους πιο συνηθισμένους τρόπους με τους οποίους το παιδικό τραύμα μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία των ενηλίκων και ποια βοήθεια μπορούν να λάβουν τα άτομα αυτά για την ψυχοσυναισθηματική ανακούφισή τους.
PTSD και άλλες διαταραχές που σχετίζονται με το τραύμα
Το μετατραυματικό στρες είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που μπορεί να αναπτυχθεί μετά την εμπειρία ή την παρακολούθηση ενός τραυματικού γεγονότος. Το παιδικό τραύμα είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη PTSD. Όταν ένα άτομο βιώνει ένα τραυματικό γεγονός, ο εγκέφαλος και το σώμα του αντιδρούν σαν να βρίσκονται ακόμη σε κίνδυνο, ακόμη και αν η απειλή έχει παρέλθει. Αυτή η αντίδραση μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μετατραυματικού στρες και άλλων διαταραχών.
Εκτός από την PTSD, το παιδικό τραύμα μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με το τραύμα, όπως η διαταραχή οξέος στρες (ASD), η διαταραχή προσαρμογής και η αντιδραστική διαταραχή προσκόλλησης (RAD). Κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις μπορεί να παρουσιάσει ένα μοναδικό σύνολο συμπτωμάτων, αλλά όλες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινή ζωή ενός ατόμου.
Τα συμπτώματα της PTSD και άλλων διαταραχών μπορεί να είναι έντονα και εξουθενωτικά, καθιστώντας δύσκολο για τα άτομα να λειτουργήσουν στην καθημερινή τους ζωή. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αναδρομές και διεισδυτικές αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος, εφιάλτες, επίμονα συναισθήματα φόβου και άγχους. Τα άτομα μπορεί επίσης να εμπλακούν σε συμπεριφορές αποφυγής, όπως η αποφυγή καταστάσεων ή ανθρώπων που πυροδοτούν αναμνήσεις του τραύματος. Τα συμπτώματα υπερδιέγερσης, όπως η αυξημένη αντίδραση τρόμου, η ευερεθιστότητα και η δυσκολία στον ύπνο, είναι επίσης συνηθισμένα.
Είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικου στρες (PTSD) ή άλλων διαταραχών που σχετίζονται με το τραύμα. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει, ψυχοθεραπεία και αν κριθεί αναγκαίο και φαρμακευτική υποστήριξη. Με την κατάλληλη θεραπεία, τα άτομα μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται τα συμπτώματά τους και να ανακτήσουν την αίσθηση του ελέγχου της ζωής τους.
Είναισημαντικόνασημειωθείότιδεναναπτύσσουνόλοιόσοιβιώνουνπαιδικότραύμαμετατραυματικόστρεςήάλλεςδιαταραχέςπουσχετίζονταιμετοτραύμα.Ωστόσο,όσοιβιώνουναυτές τις καταστάσεις μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά από την έγκαιρη παρέμβαση και θεραπεία.
Κατάθλιψη και άγχος
Το παιδικό τραύμα μπορεί να έχει διαρκή αντίκτυπο στην ψυχική υγεία του ατόμου και να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης και άγχους στην ενήλικη ζωή. Το χρόνιο άγχος και ο συναισθηματικός πόνος που συνδέονται με το τραύμα μπορεί να οδηγήσουν σε μια αίσθηση απελπισίας και σε συναισθήματα καταπίεσης, καθιστώντας δύσκολη την εμπιστοσύνη στους άλλους ή τη διατήρηση υγιών σχέσεων. Επιπλέον, τα άτομα αυτά μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο να αντιμετωπίσουν το στρες και την αβεβαιότητα στη ζωή τους.
Η κατάθλιψη και το άγχος είναι σοβαρές καταστάσεις ψυχικής υγείας που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ικανότητα ενός ατόμου να είναι λειτουργικό σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας και να απολαμβάνει τη ζωή. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να περιλαμβάνουν αισθήματα θλίψης, αναξιότητας και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε αποτελούσαν πηγή ευχαρίστησης. Οι αγχώδεις διαταραχές χαρακτηρίζονται από υπερβολική ανησυχία και φόβο που μπορεί να παρεμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες και μπορεί να οδηγήσουν σε σωματικά συμπτώματα όπως αυξημένος καρδιακός ρυθμός, εφίδρωση και τρέμουλο.
Οι αποτελεσματικές θεραπείες για την κατάθλιψη και το άγχος μπορεί να περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και αλλαγών στον τρόπο ζωής. Η Γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία(CBT)έχειαποδειχθείότιείναιαποτελεσματικήστηθεραπείατόσοτηςκατάθλιψης όσο και του άγχους, βοηθώντας ταάτομα ναεντοπίσουν καινααλλάξουν τααρνητικάπρότυπασκέψηςκαισυμπεριφοράς.
Εκτός από την ψυχοθεραπεία, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να είναι χρήσιμες για τη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων. Η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων, καθώς απελευθερώνει ενδορφίνες που βελτιώνουν τη διάθεση και μειώνουν το άγχος. Οι τεχνικές διαχείρισης του άγχους, όπως ο διαλογισμός, οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής και η τήρηση ημερολογίου, μπορούν επίσης να είναι αρκετά βοηθητικές και να βελτιώσουν το σύνολο της ψυχικής υγείας.
Κατάχρηση ουσιών
Η κατάχρηση ουσιών μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στην αποκατάσταση της ψυχικής υγείας για όσους έχουν βιώσει παιδικά τραύματα. Όχι μόνο μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες, της κατάθλιψης και του άγχους, αλλά μπορεί επίσης να δημιουργήσει νέα προβλήματα που επιδεινώνουν περαιτέρω την ψυχική κατάσταση του ατόμου. Για παράδειγμα, η κατάχρηση ουσιών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς, να οδηγήσει σε οικονομική αστάθεια και σε κοινωνική απομόνωση.
Επιπλέον, η κατάχρηση ουσιών μπορεί να έχει βαθιές επιπτώσεις στη σωματική υγεία, να οδηγήσει σε μια σειρά από ιατρικά προβλήματα, όπως ηπατική βλάβη, καρδιακές παθήσεις και αναπνευστικά προβλήματα. Η μακροχρόνια κατάχρηση τους μπορεί επίσης να προκαλέσει μη αναστρέψιμες βλάβες στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα, οδηγώντας σε γνωστικές διαταραχές, προβλήματα μνήμης και δυσκολίες στη λήψη αποφάσεων και στην επίλυση και αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων.
Η θεραπεία για τις διαταραχές κατάχρησης ουσιών συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και ομάδων υποστήριξης. Ορισμένες κοινές μορφές θεραπείας που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των διαταραχών κατάχρησης ουσιών περιλαμβάνουν τη Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, την παρακινητική συνέντευξη και τη διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί φαρμακευτικά υποβοηθούμενη θεραπεία για τη διαχείριση των συμπτωμάτων στέρησης.
Η υπέρβαση της κατάχρησης ουσιών απαιτεί δέσμευση για μακροχρόνια αποκατάσταση και υποστήριξη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει συνεχή θεραπεία, συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης, όπως οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί ή οι Ανώνυμοι Ναρκομανείς, και θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η αποφυγή εκλυτικών παραγόντων και η εξεύρεση υγιών τρόπων αντιμετώπισης του στρες.
Συμπερασματικά, το παιδικό τραύμα μπορεί να έχει σημαντικές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των ενηλίκων. Από τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και άλλες διαταραχές έως την κατάθλιψη, το άγχος και τη χρήση ουσιών. Οι επιπτώσεις του παιδικού τραύματος μπορεί να είναι εκτεταμένες και διάχυτες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η θεραπεία και η διαχείριση των μετατραυματικών καταστάσεων είναι εφικτές. Η αναζήτηση βοήθειας από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, η συμμετοχή σε θεραπεία ή συμβουλευτική και η εξάσκηση της αυτοφροντίδας μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του.
Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι οι επιπτώσεις του παιδικού τραύματος μπορεί να μην είναι πάντα άμεσα εμφανείς ή εύκολα αναγνωρίσιμες. Ορισμένα άτομα μπορεί να μην αντιλαμβάνονται καν ότι οι αγώνες τους με την ψυχική υγεία έχουν τις ρίζες τους σε τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος. Είναι σημαντικό να είστε υπομονετικοί με τον εαυτό σας και να ζητάτε βοήθεια αν χρειάζεται, ακόμη και αν αισθάνεστε άβολα να το κάνετε.
Κατανοώντας τους τρόπους με τους οποίους το παιδικό τραύμα μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία των ενηλίκων, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να υποστηρίξουμε τον εαυτό μας και τους άλλους στο ταξίδι μας προς τη θεραπεία και την ψυχική ανάρρωση. Να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι και ότι υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Με τους σωστούς πόρους και την κατάλληλη υποστήριξη, είναι δυνατόν να ξεπεράσετε τις οδυνηρές συνέπειες και να ανακτήσετε την λειτουργικότητα σε ποικίλους τομείς της ζωής σας.
Βιβλιογραφία
- van der Kolk, B. A. (2017). The body keeps the score: Brain, mind, and body in the healing of trauma. Penguin Books.
- Felitti, V. J., Anda, R. F., Nordenberg, D., Williamson, D. F., Spitz, A. M., Edwards, V., … & Marks, J. S. (1998). Relationship of childhood abuse and household dysfunction to many of the leading causes of death in adults: The adverse childhood experiences (ACE) study. American journal of preventive medicine, 14(4), 245-258.
- Cloitre, M., Garvert, D. W., Brewin, C. R., Bryant, R. A., & Maercker, A. (2013). Evidence for proposed ICD-11 PTSD and complex PTSD: a latent profile analysis. European Journal of Psychotraumatology, 4(1), 20706.
- Anda, R. F., Felitti, V. J., Bremner, J. D., Walker, J. D., Whitfield, C., Perry, B. D., … & Giles, W. H. (2006). The enduring effects of abuse and related adverse experiences in childhood: A convergence of evidence from neurobiology and epidemiology. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 256(3), 174-186.
- Ford, J. D., Grasso, D. J., & Greene, C. A. (2013). Trauma exposure and PTSD among older adolescents in foster care. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 48(4), 545-551.