Το Ghosting και ο Εξοστρακισμός μέσα από την Ψυχολογική Ματιά

Μιλάτε για μέρες ίσως και μήνες, μπορεί και να έχετε βγει κάποιες φορές, να έχετε έρθει κοντά συναισθηματικά, να αισθάνεστε οικεία. Και ξαφνικά, δεν απαντάει στο μήνυμα που στέλνεις. Λες πώς θα σου απαντήσει αργότερα, αφού το είδε, ίσως έχει δουλειά. Περνάει μία μέρα, περνούν δύο μέρες, περνούν τρεις και τίποτα. Σαν να άνοιξε η γη και να εξαφανίστηκε. Όσα μηνύματα και αν στείλεις, δεν υπάρχει ανταπόκριση. Μοιάζει σα να μιλάς σε φάντασμα.

Το φαινόμενο αυτό μοιάζει με μάστιγα της γενιάς μας και ονομάζεται «ghosting». Είναι όλες εκείνες οι φορές που ενώ μια σχέση είτε ερωτική είτε φιλική έμοιαζε στα μάτια σου να πηγαίνει υπέροχα, εξαφανίστηκε μέσα στη σιωπή χωρίς καμία προφανή αφορμή. Οι επιστήμονες, αποκαλούν το ghosting και «τουρισμό σχέσεων». Γνωρίζεσαι, μιλάς, δένεσαι, περνάς όμορφα και όταν κάτι δεν πάει καλά μέσα σου ή η σχέση σου προκαλεί δυσφορία, προχωράς για τα επόμενα νέα μέρη, χωρίς να λογοδοτείς σε κανέναν [1]. Τι αφήνεις όμως πίσω σου; Και τελικά, από ποιον τρέχεις;

Η χρήση των social media και των εφαρμογών γνωριμιών, είναι τα πιο συχνά «μέρη» στα οποία κάνει την εμφάνισή του το ghosting. Πολλοί ψάχνουν το άλλο τους «μισό» μέσα στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα μετά την πανδημία η οποία μας απαγόρευε τις εξόδους και τις κοινωνικές συναναστροφές.  Όσο εύκολο είναι όμως να βρεις και να έρθεις κοντά με κάποιον μέσα από τα τεχνολογικά μέσα, τόσο εύκολο είναι και να αποσυρθείς χωρίς να πεις τίποτα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το ghosting είναι ο εύκολος τρόπος να εξαφανιστείς, πίσω από την ασφάλεια της οθόνης σου [2]. Και είναι πράγματι εύκολος, αν αναλογιστεί κανείς ότι δεν χρειάζεται να αιτιολογήσεις τον λόγο που φεύγεις ή να δεχτείς την άρνηση του συντρόφου σου. Είναι όμως αυτός ο σωστός τρόπος για έναν άνθρωπο να πει «αντίο» και να διακόψει μια σχέση;

Είναι σαφές ότι το να τελειώνεις μία σχέση χωρίς εξηγήσεις, είναι κάτι λάθος. Χρειάζεται όμως να κατανοήσουμε τους λόγους πίσω από αυτή την επιλογή. Ένας βασικός λόγος που οδηγεί ένα άτομο στο να «κρυφτεί» και να «εξαφανιστεί» είναι τα παιδικά βιώματα και οι τρόποι διαχείρισης των σχέσεων που έμαθε ως παιδί. Όταν ένα παιδί κατά την παιδική ηλικία βιώνει την παραμέληση ή οι γονείς το επιπλήττουν εάν εκφράζει τα συναισθήματά του, τότε μαθαίνει να αποφεύγει. Αποφεύγει, τη στενή επαφή, αποφεύγει να επενδύσει συναισθηματικά, αποφεύγει τους καυγάδες ή την ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων του. Ο αποφευκτικός τύπος έχει αναλυθεί εκτενώς με την θεωρία πρόσδεσης του Bowlby και περιγράφει όλες εκείνες τις άμυνες που δημιουργούνται στο παραμελημένο παιδί και εκφράζονται με αποφυγή.

Μεγαλώνοντας, σαν ενήλικας, ακολουθεί τις ίδιες στρατηγικές. Όταν μια κατάσταση του προκαλεί δυσφορία, αποφεύγει την συζήτηση και απομακρύνεται χωρίς εξηγήσεις. Στην πραγματικότητα, δε θέλει να σε βλάψει. Προσπαθεί απλά να σώσει τον εαυτό του με τον μόνο τρόπο που ξέρει [3]. Tο παιδί μέσα του δεν έχει μάθει να μιλάει ανοιχτά και να υποστηρίζει τον εαυτό του. Έχει μάθει να τρέχει μακριά.

Το ghosting, μοιράζεται κοινά σημεία με το φαινόμενο του εξοστρακισμού, όμως δεν είναι το ίδιο [4]. Ο εξοστρακισμός, περιλαμβάνει την σιωπή και την αποστασιοποίηση ενός ατόμου από το άλλο, όμως δεν έχει ως σκοπό τον τερματισμό της σχέσης. Αντίθετα, έχει ως σκοπό να περάσει ένα μήνυμα, παίρνει τη μορφή της «ποινής» για κάτι που έκανε ο άλλος και πρέπει να πληρώσει με τη σιωπή. Ο κοινωνικός εξοστρακισμός, ιδιαίτερα από πρόσωπα αγαπημένα προς εμάς προκαλεί πόνο και απόγνωση. Μας κάνει να αμφισβητούμε τον εαυτό μας, να αναρωτιόμαστε τι κάναμε λάθος, να αισθανόμαστε αβοήθητοι και μόνοι [5]. Όσο και αν προσπαθούμε να λάβουμε απαντήσεις, δεχόμαστε την αγνόηση και τη σιωπή μέχρι να «πάρουμε το μάθημά μας».

Η σιωπή θα σταματήσει μόνο εάν απολογηθούμε, εάν αλλάξουμε τη στάση μας και αποδεχθούμε το λάθος μας. Μήπως όμως είναι ένα μέσο χειρισμού της συμπεριφοράς μας;

Ο εξοστρακισμός, μοιάζει να είναι εξαιρετικά πιο επίπονος από το ghosting. Αυτό συμβαίνει γιατί εμφανίζεται συχνότερα σε σχέσεις οι οποίες έχουν διάρκεια, και καταπατά τέσσερις βασικές ανάγκες του ανθρώπου: την αυτοεκτίμηση, την αίσθηση του ανήκειν, τον έλεγχο και την ύπαρξη με νόημα [6].

Για το άτομο που επιλέγει να αντιμετωπίσει μια διαφωνία με τον εξοστρακισμό, η σιωπή γίνεται όπλο δύναμης στα χέρια του. Όποιος σπάσει πρώτος κερδίζει. Έτσι, παραμένει στην σιωπή τιμωρώντας το άλλο άτομο, διατηρώντας τον έλεγχο στα χέρια του και επιλέγοντας πότε θα επιστρέψει στην επικοινωνία. Φυσικά, πρόκειται για έναν ακόμα μηχανισμό άμυνας, έναν μαθημένο τρόπο διαχείρισης των συγκρούσεων που κρύβει από πίσω του ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των καταστάσεων κατά μέτωπο.

Το πώς θα αντιμετωπίσεις το ghosting ή τον εξοστρακισμό, είναι στο χέρι σου. Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με τέτοια φαινόμενα, διαφορετικές φωνές μέσα σου μπορεί να ξυπνήσουν. Από τη μία, αν η αυτοεκτίμησή σου είναι ακλόνητη, θα συνειδητοποιήσεις πως το πρόβλημα δεν είσαι εσύ αλλά το παρελθόν του άλλου. Αν όμως αμφισβητείς τον εαυτό σου εύκολα, τότε η χαμηλή αυτοεκτίμησή σου θα σου ψιθυρίσει πως κάτι έκανες λάθος και ίσως να άξιζες τέτοια συμπεριφορά. Ίσως φτάσεις να κατηγορήσεις και τον εαυτό σου για πράγματα που έπρεπε να είχες κάνει και δεν έκανες, ή για κάτι που έπρεπε να ήσουν αλλά δεν είσαι. Ο θυμός θα διαδέχεται την λύπη και η λύπη την απογοήτευση. Και είναι λογικό.

Μην ξεχάσεις όμως πως δεν οφείλεις να χρεώνεσαι τις αδυναμίες των άλλων. Ίσως σαν παιδί, να βίωνες την ίδια συμπεριφορά από την οικογένειά σου, τα αγαπημένα σου πρόσωπα γιατί έτσι θα «μάθαινες». Ίσως έτσι έμαθες την αγάπη. Η αγάπη όμως, μιλάει ανοιχτά. Εξηγεί, συζητά, διαπραγματεύεται, βρίσκει λύσεις. Η σιωπή γκρεμίζει γέφυρες και διαλύει την αγάπη. Καταπατά την αξιοπρέπειά σου και το δικαίωμα στην ειλικρινή αντιμετώπισή σου. Μην το ξεχνάς ποτέ αυτό.

Μάθε να περιμένεις και να κυνηγάς την αληθινή αγάπη χωρίς να χρεώνεσαι τις αδυναμίες των άλλων.

Βιβλιογραφία

1. Campaioli, G., Testoni, I., & Zamperini, A. (2022). Double blue ticks: Reframing ghosting as ostracism through an abductive study on affordances. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 16(5). Article 10
2. Timmermans, E., Hermans, A. M., & Opree, S. J. (2021). Gone with the wind: Exploring mobile daters’ ghosting experiences. Journal of Social and Personal Relationships, 38(2), 783-801.
3. Powell, D. N., Freedman, G., Williams, K. D., Le, B., & Green, H. (2021). A multi-study examination of attachment and implicit theories of relationships in ghosting experiences. Journal of Social and Personal Relationships, 38(7), 2225-2248.
4. Freedman, G., Powell, D. N., Le, B., & Williams, K. D. (2018). Ghosting and destiny. Journal of Social and Personal Relationships, 026540751774879. doi:10.1177/0265407517748791
5. Arriaga, X. B., Capezza, N. M., Reed, J. T., Wesselmann, E. D., & Williams, K. D. (2014). With partners like you, who needs strangers? Ostracism involving a romantic partner. Personal Relationships, 21(4), 557–569. doi:10.1111/pere.12048
6. Wesselmann, E. D., Nairne, J. S., & Williams, K. D. (2012). An evolutionary social psychological approach to studying the effects of ostracism. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Psychology, 6(3), 309.

Picture credits: pixabay.com & pexels.com